 |
| Hướng tới mục tiêu “minh bạch dữ liệu, bảo vệ thương hiệu, tăng niềm tin người tiêu dùng” nhiều giải pháp đã được đề xuất. |
Mặt trái quảng cáo mạng xã hội
Theo Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương), đến tháng 1/2025, Việt Nam có 76,2 triệu người dùng mạng xã hội, tương đương 75,2% dân số. Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng dựa vào mạng xã hội để tìm kiếm thông tin, đọc đánh giá và quyết định mua sắm.
Trong bối cảnh đó, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội trở thành kênh truyền thông hiệu quả, giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng trực tiếp, mang tính cá nhân hóa và đáng tin cậy. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này, quảng cáo trực tuyến cũng trở thành đất sống cho nhiều hành vi gian dối, sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và làm suy giảm niềm tin vào TMĐT.
Hàng loạt vụ việc người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật cho thấy khoảng trống trong kiểm soát nội dung số. Các chuyên gia cảnh báo, đã đến lúc cần công nghệ giám sát thông minh để minh bạch quảng cáo và bảo vệ người tiêu dùng. Mọi chiến dịch phải có mã định danh lưu trên hệ thống, cho phép cơ quan quản lý và người tiêu dùng kiểm tra lịch sử.
Thượng tá, TS Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học nhận định, những hành vi sai lệch trong quảng cáo như vụ Hoàng Hường và Shark Bình - AntEx gần đây cho thấy mối nguy từ sự nhập nhằng giữa quảng bá và lừa dối.
Ông Hiếu cho rằng, quảng cáo sai sự thật không chỉ xuất phát từ kẽ hở pháp luật, mà còn do thiếu hiểu biết, lòng tin mù quáng, tâm lý đám đông và động cơ lợi nhuận. Vì vậy, nâng cao nhận thức và kỹ năng nhận diện quảng cáo sai sự thật không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà còn là nhiệm vụ xã hội, nhằm bảo vệ công dân số và giữ gìn đạo đức kinh doanh trong nền kinh tế thị trường.
Ở góc độ pháp lý, Luật sư Bùi Văn Đức (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) cho rằng: Trong môi trường số, việc bảo đảm tính trung thực, minh bạch và trách nhiệm pháp lý là vấn đề sống còn để bảo vệ người tiêu dùng và duy trì uy tín thương hiệu.
Theo ông Đức, cần tăng cường giám sát nội dung số, đặc biệt là quảng cáo trên mạng xã hội và sàn TMĐT, bằng việc áp dụng công nghệ AI để tự động rà soát, phát hiện nội dung vi phạm. Đồng thời, cần phối hợp chặt chẽ với các nền tảng mạng xã hội trong việc gỡ bài và chặn tài khoản quảng cáo sai phạm.
"Công nghệ vì thế vừa là nguyên nhân, vừa là giải pháp. Nếu không được quản lý, nó có thể tạo ra môi trường gian lận tinh vi nhưng nếu được ứng dụng đúng, công nghệ trở thành tuyến phòng thủ chủ động, giúp giảm tải cho bộ máy kiểm tra truyền thống và tăng tốc độ phản ứng của xã hội trước các hành vi sai phạm", ông Đức nhấn mạnh.
AI, Blockchain - "lá chắn" mới chặn quảng cáo sai sự thật
Sự phát triển nhanh chóng của TMĐT đã mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam, song cũng đặt ra thách thức trong kiểm soát chất lượng và tính minh bạch. Hàng giả, hàng nhái, thông tin sai lệch nếu không được xử lý triệt để sẽ làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của thị trường Việt Nam.
Trước thực tế gian lận và thông tin sai lệch ngày càng gia tăng, các chuyên gia cho rằng, giải pháp công nghệ là hướng đi tất yếu. TS Đào Trung Hiếu cho rằng, thời gian tới, cần một hệ thống kiểm chứng minh bạch quảng cáo trực tuyến. Thông qua ứng dụng này, người dùng quét mã QR sản phẩm có thể kiểm tra giấy phép quảng cáo, chứng nhận chất lượng, cảnh báo vi phạm.
Hệ thống này nếu được triển khai đồng bộ với các nền tảng TMĐT sẽ giúp người tiêu dùng tự xác minh thông tin sản phẩm, hạn chế tin giả, đồng thời tạo áp lực buộc người bán tuân thủ tiêu chuẩn quảng cáo và nguồn gốc hàng hóa.
Hướng tới mục tiêu “minh bạch dữ liệu, bảo vệ thương hiệu, tăng niềm tin người tiêu dùng” nhiều giải pháp đã được đề xuất, nổi bật như giải pháp truy xuất nguồn gốc TrueData (công nghệ sử dụng cấu trúc chuỗi khối để lưu trữ và truyền tải thông tin) dựa trên ba nền tảng lõi: RFID - AI - Blockchain.
Công nghệ RFID (công nghệ nhận dạng đối tượng bằng sóng vô tuyến) gắn chip định danh điện tử duy nhất cho từng sản phẩm, giúp lưu trữ toàn bộ hành trình hàng hóa từ sản xuất đến tay người tiêu dùng.
Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ phân tích dữ liệu quét để phát hiện bất thường, còn Blockchain đảm bảo tính toàn vẹn, tạo hhộ chiếu điện tử không thể chỉnh sửa cho mỗi sản phẩm.
Song song, dữ liệu lớn (Big Data) giúp phân tích xu hướng, cảnh báo sớm rủi ro và hỗ trợ truy vết nhanh khi xảy ra vi phạm.
Được biết, TrueData còn kết nối dữ liệu giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các sàn TMĐT, giúp thanh tra, kiểm tra thuận tiện và minh bạch hơn.
Theo các chuyên gia, RFID - AI - Blockchain không chỉ là công cụ xác thực, mà còn là nền tảng dữ liệu lớn, góp phần xây dựng thị trường TMĐT an toàn, lành mạnh.
Khi dữ liệu được minh bạch, sản phẩm có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng, thông tin quảng cáo được kiểm chứng và người tiêu dùng được trao quyền giám sát, thì môi trường TMĐT Việt Nam mới có thể phát triển bền vững và công bằng.
