Hải quan lấy ý kiến đối với Đề án mô hình thông quan tập trung

Theo đó, Cục Hải quan đề nghị các đơn vị báo cáo UBND tỉnh, thành phố về chủ trương triển khai Đề án thông quan tập trung của cơ quan Hải quan và tổng hợp ý kiến của UBND tỉnh, thành phố.

Đồng thời, chủ động lấy ý kiến đóng góp của các DN, hiệp hội DN trên địa bàn quản lý về chủ trương triển khai Đề án và tổng hợp ý kiến tham gia, khó khăn, vướng mắc phát sinh (trong đó thể hiện rõ tên, đơn vị tham gia ý kiến).

Trong đó, ý kiến đóng góp vào dự thảo cần đánh giá được các điểm thuận lợi, khó khăn, vướng mắc và tác động của Đề án đối với hoạt động thực hiện thủ tục hải quan tại các địa điểm trên địa bản quản lý.

Hoạt động nghiệp vụ tại Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái.

Cục Hải quan cho biết, hiện tại ngành Hải quan đã hoàn thành việc tổ chức, sắp xếp lại mô hình tổ chức bộ máy của Hệ thống chính trị và của Lãnh đạo Bộ Tài chính. Theo đó, ngành Hải quan ngoài cấp Cục tại Trung ương thì có 20 chi cục hải quan khu vực (hiện còn Chi cục Hải quan khu vực XV chưa hoạt động) quản lý 157 đơn vị hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu, song song với việc triển khai mô hình tổ chức bộ máy mới (cấp cục, chi cục khu vực và cửa khẩu/ngoài cửa khẩu).

Do đó, để tiếp tục triển khai công tác cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính, điện tử hóa và tiến tới thủ tục hải quan phi giấy tờ theo đúng tinh thần Nghị quyết số 57/NQ-TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 66/NQ-TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động XNK ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ phức tạp. Cơ quan Hải quan đóng vai trò then chốt trong việc bảo đảm quản lý nhà nước về hải quan, đồng thời tạo thuận lợi thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên, thủ tục hải quan hiện hành vẫn còn phân tán theo địa bàn quản lý, kéo dài thời gian thông quan, và hạn chế khả năng chia sẻ dữ liệu tập trung giữa các chi cục hải quan.

Hiện nay, việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hoá XNK thực hiện thống nhất trên Hệ thống VNACCS và các hệ thống vệ tinh. Theo đó, Cục Hải quan (trước đây là Tổng cục Hải quan) quy định về tiêu chí quản lý rủi ro và thiết lập trên Hệ thống VCIS để có thể tự động phân luồng tờ khai hải quan khi người khai hải quan khai và nộp đủ hồ sơ qua hệ thống. Đối với tờ khai luồng Xanh, hệ thống tự động quyết định thông quan; đối với tờ khai luồng Vàng, luồng Đỏ, cơ quan Hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan (trước đây là Chi cục Hải quan) căn cứ kết quả phân luồng để thực hiện kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa.

Các công việc nêu trên được thực hiện tại một đơn vị hải quan, trừ trường hợp việc kiểm tra thực tế hàng hóa thực hiện theo đề nghị cơ quan Hải quan nơi đăng ký tờ khai (kiểm hóa hộ) và thống nhất theo Quy trình thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK ban hành kèm Quyết định 1966/QĐ-TCHQ.

Hệ thống vận hành tại Trung tâm quản lý vận hành hệ thống CNTT hải quan.

Tuy nhiên hệ thống này chỉ đáp ứng yêu cầu thông quan hàng hóa XNK, quá cảnh, phương tiện XNC, quá cảnh. Để đảm bảo thực hiện đầy đủ các thủ tục hải quan, Cục Hải quan đang duy trì thêm nhiều Hệ thống CNTT vệ tinh (gần 20 hệ thống CNTT vệ tinh). Do hệ thống VNACCS/VCIS là hệ thống đóng, nên các hệ thống CNTT vệ tinh không thể kết nối trực tiếp với Hệ thống VNACCS/VCIS. Điều đó dẫn đến tình trạng hệ thống CNTT của ngành Hải quan hiện nay rời rạc, mức độ tích hợp chưa cao, thiếu dữ liệu mang tính tổng hợp phục vụ phân tích quản lý nhà nước về hải quan.

Để đáp ứng yêu cầu quản lý, do yêu cầu sắp xếp lại tổ chức bộ máy, phân công lại địa bàn quản lý, một số đơn vị địa phương cũng đã nghiên cứu mô hình xử lý tờ khai hải quan tập trung nhưng ở phạm vi hẹp. Điển hình là Cục Hải quan Quảng Ninh (nay là Chi cục Hải quan khu vực VIII) đã nghiên cứu và triển khai Đề án: “Mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái”.

Cục Hải quan cho rằng, việc xây dựng và triển khai mô hình thông quan tập trung là yêu cầu khách quan và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, nhằm thực hiện chủ trương cải cách, hiện đại hóa và chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan, phù hợp với Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Qua nghiên cứu lý luận, kinh nghiệm quốc tế và kết quả thí điểm tại một số địa phương (như Móng Cái – Quảng Ninh, Hải Phòng), Cục Hải quan khẳng định mô hình thông quan tập trung sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực.

Đề án mô hình thông quan tập trung là bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý – từ phân tán sang tập trung, từ thủ công sang điện tử hóa, và từ quản lý sang phục vụ, đảm bảo vừa kiểm soát chặt chẽ, vừa tạo thuận lợi tối đa cho thương mại.